प्‍लास्टिक के तिरंगे से ना करें देश की शान का अपमान, आजादी के जश्‍न से पहले ये नियम जान लीजिए

स्‍वतंत्रतादिवसकरीबहै।भारतअपनीआजादीके75सालपूरेकरनेवालाहै।सड़कोंपरतिरंगेनजरआनेलगेहैं।कार्यक्रमोंकीरूपरेखाएंबननेलगीहैं।राष्‍ट्रीयध्‍वजकोलेकरकेंद्रसरकारनेकहाहैकिप्‍लास्टिककेझंडेप्रयोगनाकिएजाएं।गृहमंत्रालयनेसभीराज्योंऔरकेंद्रशासितप्रदेशोंकोएकपत्रमेंकहाकिप्‍लास्टिकसेबनेतिरंगोंकोठीकसेडिस्‍पोजकरनाएकसमस्‍याहै।राष्‍ट्रीयध्‍वजकोलेकरसभीनिर्देश'भारतीयध्वजसंहिता'मेंदिएगएहैं।हरनागरिककेलिएराष्‍ट्रध्‍वजकासम्‍मानकरनाजरूरीहै।चूंकितिरंगाहमारेराष्‍ट्रीयगौरवकाप्रतीकहैतोइससेजुड़ेकुछनियमोंकापालनभीहमारीजिम्‍मेदारीबनतीहै।प्‍लास्टिककेझंडोंकाखूबहोताहैइस्‍तेमालगृहमंत्रालयनेकहाहैकिकईमौकोंपरजैसेराष्ट्रीय,सांस्कृतिकऔरखेलआयोजनोंपरकागजकेबनेराष्ट्रीयध्वजकीजगहप्लास्टिकसेबनेराष्ट्रीयझंडेकाप्रयोगकियाजारहाहै।गृहमंत्रालयकीओरसेयहसुनिश्चितकरनेकेलिएकहागयाहैकिऐसेआयोजनोंपरभारतीयध्वजसंहिता2002केप्रावधानोंकेहिसाबसेकेवलकागजकेबनेराष्ट्रीयझंडेकाउपयोगहोनाचाहिए।तीनहिस्‍सोंमेंबंटेहैंराष्‍ट्रध्‍वजकेनियमभारतीयध्‍वजसंहिता2002मेंकेतीनहिस्‍सेहैं।पहलाहिस्‍साराष्‍ट्रध्‍वजकेबारेमेंबताताहै।दूसरेहिस्‍सेमेंजनता,निजीसंस्‍थानोंऔरशैक्षिकसंस्‍थानोंकीतरफसेराष्‍ट्रध्‍वजप्रदर्शितकरनेसेजुड़ेनियमहैं।तीसराहिस्‍साकेंद्रऔरराज्‍यसरकारों,उनकेसंगठनोंऔरएजेंसियोंकोदिएनिर्देशोंपरहैं।अपनेराष्‍ट्रध्‍वजकोजानिएध्‍वजसंहिताकेअनुसार,'राष्‍ट्रध्‍वजमेंतीनरंगोंकीपट्टियांहैं।सबसेऊपरकेसरिया,बीचमेंसफेदऔरनीचेहरारंगहोताहै।सफेदपट्टीकेबीचमेंअशोकचक्र(नेवीब्‍लू)होताहैजिसमें24तीलियांहोतीहैं।'आमतौरपरसमारोहोंकेलिएखादीकेराष्‍ट्रध्‍वजकाउपयोगकियाजाताहै।कागजसेबनेराष्‍ट्रध्‍वजकोभीइस्‍तेमालकरतेहैंमगरउन्‍हेंकार्यक्रमकेबादपूरेसम्‍मानकेसाथरखाजाताहै।राष्‍ट्रध्‍वजकोवाहनपरलगाकरचलनेकाअधिकारचुनिंदालोगोंकोहीप्राप्‍तहैं।इनमेंराष्‍ट्रपति,उप-राष्‍ट्रपति,राज्‍यपाल,उप-राज्‍यपालोंकेअलावाराजदूत,प्रधानमंत्रीऔरमंत्रिपरिषदकेअन्‍यसदस्‍य,मुख्‍यमंत्रीऔरउनकेमंत्रिमंडलकेसदस्‍य,लोकसभा,राज्‍यसभाऔरविधानसभाओंकेप्रमुख,भारतकेप्रधानन्‍यायाधीश,सुप्रीमकोर्टकेजज,हाईकोर्ट्सकेमुख्‍यन्‍यायाधीशऔरहाईकोर्टकेजजशामिलहैं।क्‍याहैंझंडाफहराने,लहरानेकेनियम?राष्‍ट्रध्‍वजकोकभीभीकिसीचीजकोकवरकरनेकेलिएनहींइस्‍तेमालकियाजासकता।राष्‍ट्रध्‍वजकोरेलिंगसेलटकायायाबांधानहींजासकता।किसीभीसभामेंराष्‍ट्रीयध्‍वजकासिरादेखनेवालोंकेदायींतरफहोनाचाहिए।अगरवक्‍ताकेपासध्‍वजप्र‍दर्शितकियागयाहैतोयहउसकेदायींओररहनाचाहिए।मार्चकरतेसमयराष्‍ट्रध्‍वजयातोदायींओरयाबीचमेंहोनाचाहिए।तिरंगेकासम्‍मानसबकोकरनाअनिवार्यभारतीयध्‍वजसंहिताकहतीहैकिखादीकेअलावाकिसीऔरचीजसेबनाराष्‍ट्रध्‍वजफहरानेपरतीनसालकीजेलऔरजुर्मानायादोनोंहोसकतेहैं।खादीसेराष्‍ट्रध्‍वजबनानेकोलेकरसाफगाइडलाइंसहैं।मसलनलंबाईऔरचौड़ाईकाअनुपात2:1होनाचाहिए।किसीभीस्थितिमेंकेसरियारंगवालीपट्टीनीचेनहींहोनीचाहिए।राष्‍ट्रध्‍वजकाजमीनसेसंपर्कनहींहोनेदेनाचाहिए।राष्‍ट्रध्‍वजकोसजावटकेसामानकीतरहइस्‍तेमालनहींकियाजासकता।कागजकेबनेराष्‍ट्रध्‍वजकोकार्यक्रमकेबादजमीनपरनहींफेंकनाचाहिए।उसकापूरासम्‍मानकरतेहुएडिस्‍पोजकियाजानाचाहिए।