गुम हुआ सूरज की सुर्ख परछाईं का सदानीर में झिलमिलाना

बस्ती:पर्यावरणकाक्षरणलगातारहोरहाहै।धराचट्टानबनतीजारहीहै।पेड़,पौधोंकेअलावानदियों,तालाबोंऔरपोखरोंकोभीहमसंरक्षितनहींकरपारहेहैं।प्रकृतिकासौंदर्यबिगड़रहाहै।सुविधा,संसाधनकेहमइसकदरआदतीहोतेगएकिप्रकृतिकेमूलतत्वोंसेविमुखहोगए।नदी,पोखरेसबसूखतेजारहेहैं।सुबह-शामसूरजकीसुर्खपरछाईंकासदानीरमेंझिलमिलानागुमहोगया।सेहतमंदजीवनअपनेलिएचुनौतीपूर्णबनाही,पशु-पक्षीभीअछूतेनहींहैं।नेपालकीतराईसेसटाबस्तीकायहइलाका।रामकीसरयू,बुद्धकीआमी,उद्यालकऋषिकीमनोरमा,कुआनोनदीसेघिराहै।जरासोचिए,क्याथाऔरक्याहोगया।सजगहोजाइए,यदिप्रकृतिकेसाथनहींचलेतोविनाशकेमुहानेपरखड़ेहोजाएंगे।

घरबसानेमेंउजाड़दिएप्रकृतिकाचमन

ढाईदशकमेंतेजीसेकस्बा,कालोनीऔरशहरकाविस्तारहुआ।घरबसानेकेचक्करमेंहमप्रकृतिकाचमनउजाड़तेगए।जंगलीभू-भागपरजमीनतैयारकरलिए।तालाब,पोखरेऔरजलाशयपाटकरआबादीबसाली।शहरमेंदर्जनभरतालाब,पोखरोंकाअस्तित्वखत्महोगया।लैबुड़ाताल,महदेवताल,पांडेयपोखरा,रानीपोखराकाखत्महोताअस्तित्वइसकाप्रमाणहै।गांवोंकेइर्द-गिर्दघनेरीबगियाकिचितजगहोंपरहीमिलपाएगी।पालीथीनकाउपयोगप्रतिबंधकेबादभीबंदनहींहुआ।

नदियोंकीकल-कलधाराभीगायब

जनपदकासीमांकनकरनेवालीयहांकीसबसेबड़ीनदीसरयूकादियारामशीनोंसेछलनीहुआ।बड़ेपैमानेपरवैध,अवैधबालूखनननेनदीकीचालबदलदी।नदीकीधारानियंत्रितकरनेकीपरियोजनातोशुरूहुईसफलताभविष्यपरनिर्भरहै।मनोरमानदीकाअस्तित्वखत्महोनेकेकगारपरहै।115किलोमीटरकीयहनदीसूखचुकीहै।यहांबच्चेनदीकेबीचो-बीचखेलतेहैं।मुख्यालयसेसटकरगुजरीकुआनोसिकुड़चुकीहै।प्रदूषणसेपानीकालाहोगयाहै।कचरावजलकुंभीमेंयहनदीलुप्तहोरहीहै।कठिनईयाऔरआमीतोबरसातमेंभीनहींभरतीं।

सड़कपरियोजनानेलीललीहरियाली

जनपदमेंछोटी-बड़ीसड़कपरियोजनाओंकीबाढ़तोआईलेकिनवृक्षोंपरआराखूबचला।हरियालीगायबहोतीगई।दसवर्षमेंजितनेपेड़कटेउतनेलगेनहीं।तपतीसड़कराहगीरोंकोतड़पादेतीहै।स्वर्णिमचतुर्भुजसड़कयोजनामेंघघौवासेलेकरकांटेतकलगभग70किमीकीदूरीमेंवृक्षोंकीजमकरकटानहुई।सड़ककेदोनोंतरफछायादारवृक्षनहींहैं।लुंबिनी-दुद्धीसड़कपरियोजनामेंटांडासीमासेलेकरसिद्धार्थनगरसीमातककटानहुई।

कागजोंमेंलगगए10लाखपौधे

वर्ष2018-19मेंदसलाखपौधरोपणकारिकार्डतैयारकियागया।अबयहपौधेढूढे़नहींमिलरहेहैं।इसअभियानमें18विभागशामिलहुएवर्तमानसत्रमेंलक्ष्यदोगुनाहोगया।17लाखपौधरोपणहोनाहै।जिलाधिकारीडा.राजशेखरइसबारअभियानकीमानीटरिगकररहेहैं।

वाहनोंकीसंख्याबढ़ी,एसीकाप्रचलन

जनपदमेंछोटे-बड़ेमिलाकरतीनलाखवाहनहैं।इसमेंएकलाखवातानुकूलितवाहनहैं।पर्यावरणपरइनवाहनोंकाभीदुष्प्रभावपड़रहाहै।घरोंमेंएसीकातेजीसेबढ़ताप्रचलनभीवातावरणकोदूषितबनारहाहै।जितनीतेजीसेएसीकमरेकोठंडाकरताहैउसीअनुपातमेंवातावरणगरमहोताहै।

आटोमोबाइलकीवृद्धिज्यादाखतरनाक

पर्यावरणकीक्षतिकाकारणग्रीनहाउसप्रभावकेतापक्रमकाबढ़नाहै।आटोमोबाइलकीवृद्धिइसकाविशेषकारकहै।इससेहाइड्रोकार्बनऔरएनओएक्सगैसनिकलतीहै।यहसूर्यकेऊर्जाकोधरतीकेटकरानेकेबादरोकलेतीहै।जिससेधरतीकेइर्द-गिर्दकावातावरणगर्महोजाताहै।तापमानबढ़नेसेपानीवाष्पितहोनेलगताहै।तापमानबढ़नेसेप्रकृतिऔरजीव-जंतुदोनोंमेंअसंतुलनकीस्थितिबनतीहै।असमयबारिश,ठंडमेंस्मोगबनना,वनस्पतियोंकाविलुप्तहोनाआदि।पशु-पक्षीभीइसतापमानकोनहींझेलपातेहैं।

डा.जेपीशुक्ल,पर्यावरणविशेषज्ञ।

पर्यावरणसंरक्षणकोजनजागरूकताजरुरी

पर्यावरणसंरक्षणमेंजनजागरूकतासबसेजरूरीहै।पौधरोपणअभियानकीतैयारीशुरूकरदीगईहै।इसमेंअधिकारी,कर्मचारीकेसाथआमनागरिकोंकीसहभागितासुनिश्चितहोनीचाहिए।तभीसफलतामिलेगी।मनवरनदीकीसफाईकोजनअभियानबनानेमेंकुछसफलतादिखी।आगेभीपर्यावरणसंबंधीयोजनाओंकेसंचालनमेंसभीकोसहभागीबनानेकीयोजनाहै।

डा.राजशेखर,जिलाधिकारीबस्ती।

बस्तीकाएकसप्ताहकातापमान

29मई-अधिकतम46,न्यूनतम-25

30मई-अधिकतम46,न्यूनतम-25

31मई-अधिकतम42,न्यूनतम-28

1जून-अधिकतम41,न्यूनतम-27

2जून-अधिकतम41,न्यूनतम-29

3जून-अधिकतम39,न्यूनतम-27

4जून-अधिकतम40,न्यूनतम-30

लोकसभाचुनावऔरक्रिकेटसेसंबंधितअपडेटपानेकेलिएडाउनलोडकरेंजागरणएप